موضوع بیکاری از مسائل روز جامعه ماست و به احتمال فراوان بسیاری از شما دوستان هم کم و بیش، به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با آن درگیرید. اما اشتغال در حوزه IT یکی از مواردی است که شاید پتانسیل های بی‌نظیرش بتواند آن را به یکی از سهل الوصول ترین زمینه ها تبدیل کند. در ادامه با ما همراه باشید تا ببینیم چرا برخلاف دید جهانی به این حوزه، در کشور ما آمار بیکاری در بین متخصصین این رشته تا این حد بالاست. پیشنهاد می‌کنم حتماً ادامه این مقاله را دنبال کنید.

عکس از 20ist.com

در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد مهارت های مرتبط با حوزه ICT و کامپیوتر صحبت کنیم. رشته ای که بنا بر اعلام وزیر ارتباطات در هر سال بین 170 تا 180 فارغ التحصیل در مقاطع مختلف دارد و این آمار به تنهایی نشان می‌دهد که قشر وسیعی از جامعه به این حوزه علاقمند هستند و برای تخصص خود، آن را انتخاب کرده اند.

آیا همیشه دولت مقصر است؟

معمولاً در کشور ما رسم بر این بوده که تا بحث اشتغال مطرح می‌شود انگشت های اتهام در مورد آمارهای پایین به سمت دولت ها و نهادهای حکومتی نشانه می‌رود و همواره انتظار داریم که این گروه ایجاد اشتغال کنند تا جوانان کشور مشغول باشند و به اصطلاح چرخ های اقتصاد کشور بچرخد.

این تئوری در مورد بسیاری از رشته های تخصصی صادق و صحیح است و به صورت پایه در بسیاری از زمینه ها مسئول مستقیم ایجاد اشتغال، دولت و نهاد حکومت است. اما در این میان رشته های تحصیلی و تخصصی فراوانی هم وجود دارند که می‌توانند بدون نیاز به دولت و ایجاد اشتغال آن، خود آستین ها را بالا زده و در عین اینکه برای خود فرد شغل و درآمد ایجاد شود، زمینه اشتغال افراد دیگر از دیگر تخصص ها و مهارت ها را نیز فراهم آورد.

کارآفرینی با سرمایه اندک و درآمد بالا ویژگی حوزه IT

در واقع بحث کارآفرینی مهمترین و پایه ترین مبحث در حوزه فناوری اطلاعات است. لزومی به برشمردن مزایای کارآفرینی و ایجاد اشتغال در سطوح مختلف نیست و همه ما با آمارهای فراوان و مزایای کارآفرینی و البته مشکلات آن آشنا هستیم.

به صور خلاصه باید بگوییم که یکی از عالی ترین و بهترین زمینه ها برای کارآفرینی، حوزه رایانه و IT است. در واقع ابزار دست شما در حوزه رایانه می‌تواند تنها یک سیستم کامپیوتر که لزومی ندارد از آخرین مدل ها باشد و یک ارتباط اینترنت پرسرعت باشد که این روزها در همه جا و با همه نوع کیفیتی یافت می‌شود و قیمت چندانی هم ندارد.

بازی سازی، برنامه سازی موبایل، ارائه خدمات شبکه، برنامه نویسی کامپیوتر و موارد دیگر از حوزه هایی هستند که بدون صرف هزینه های سرسام آور اولیه در قیاس با رشته های دیگر که مواد مصرفی دارند، می‌توان به ایجاد اشتغال در آنها پرداخت.

خوشبختانه طی چندین سال گذشته در حوزه موبایل اتفاقات بسیار خوبی افتاده است و شاهد رشد روزافزون نرم افزارهای کاربردی در حوزه موبایل هستیم و هر روز هم بر کیفیت نرم افزارهای تولیدی افزوده می‌شود. ما در شهر سخت افزار به کرّات از مزایا و درآمدهای هنگفتی که شرکت های بزرگ برنامه نویسی و بازی سازی موبایل در دیگر نقاط دنیا کسب کرده اند صحبت کرده ایم و همه شما می‌دانید که می‌توان با صرف هزینه کم در این حوزه به درآمدهای بسیار عالی رسید و سرمایه اصلی این حوزه تنها یک تفکر و ایده ناب است که اگر به خوبی پرورانده شود می‌تواند زمینه های کسب درآمد بسیاری را فراهم آورد.

البته منکر این نباید شد که در حال حاضر و به دلیل کمبود ارتباط های مالی بین المللی مناسب و آسان، کسب درآمد قریب به اتفاق نرم افزارهای ایرانی که دارای پرداخت درون برنامه ای و ارزش افزوده هستند تنها از طریق کاربران داخلی و شبکه بانکی داخل کشور صورت می‌گیرد. اما باز هم همین بازار 80 میلیون نفری نیز آنقدر پتانسیل دارد که بتوان در آن به درآمد خوبی رسید. جدای از آن اگر شما علاقه بسیاری به کسب درآمد از طریق کاربران خارجی داشته باشید و سرویس هایی ارائه دهید که واقعاً بتوانند کاربران خارجی را به خرید و پرداخت پول تهییج کنند هم می‌شود روشهایی را برای انتقال سرمایه عایدی به داخل تعبیه کرد.

در بحث بازی سازی اما داستان کمی متفاوت است و ممکن است نیاز به صرف هزینه های بیشتری باشد ولی در این مورد نیز حوزه موبایل از مواردی است که بیشتر به تخصص و ایده ناب نیاز دارد تا هزینه های اولیه.

تخصص چقدر اهمیت دارد و ما چقدر متخصص واقعی در کشور داریم؟

وجود مراکز آموزش عالی بسیار زیاد در کشور و همچنین تعبیه سرفصل های آموزشی نه چندان کارآمد در حوزه های مختلف باعث شده میزان فارغ التحصیلانی که عملاً متخصص نیستند و حتی مهارت های پایه هم ندارند روز به روز افزایش پیدا کند. درست است که بسیاری از افراد مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و حتی دکترا را از این مراکز کسب می‌کنند، ولی اینکه آنها چقدر تخصص دارند و تخصصی که دارند تا چه حد به درد بازار هدف شان می‌خورد جای بحث دارد. در این زمینه باید عامل موثر در به وجود آمدن این مشکل را در دو بُعد مورد بررسی قرار دهیم.

بعد اول بحث عدم تناسب صحیح آموزش با نیاز روز بازار است. برای مثال یکی از پردرآمدترین زمینه ها در بخش موبایل، بخش بازی سازی است؛ ولی ما هیچ گونه آموزشی را در سطوح مختلف تحصیلی در دانشگاه ها نمی‌بینیم که حتی به آموزش های سطحی و اولیه بازی سازی موبایل پرداخته باشند. در واقع همه بازیهای موبایل ایرانی که شما این روزها می‌بینید نتیجه مهارت ها و آموزه‌هایی است که برنامه نویسان آنها از محیط خارج از دانشگاه کسب کرده اند.

اما بُعد دومی که باید در مورد تخصص به آن اشاره کرد را می‌توان با این تمثیل معروف مطرح کرد؛ بدون تعارف، بسیاری از به ظاهر متخصصین حوزه کامپیوتر، اقیانوسی از اطلاعات هستند به عمق چند سانتی متر! اینکه شما در زمینه های مختلف اطلاعات داشته باشید اتفاق بسیار خوبیست و می‌تواند در هنگام کار به شما افق دید خوبی بدهد. ولی اینکه در هیچ کدام به معنای واقعی متخصص نباشید اتفاقی است که بیشتر به ضرر خودتان است.

ممکن است شما هم در نزدیکی خود دوستانی داشته باشید که وقتی رزومه حرفه ای برای خودشان می‌نویسند، آنقدر از ردیف ها و زمینه های مختلف در آن رزومه می‌بینید که باورتان نشود یک فرد بیست و چند ساله آنقدر تخصص داشته و کار بلد باشد. اما وقتی عمق این تخصص ها را مد نظر قرار دهیم چطور؟ آیا آن مهارت ها آنقدر قوی هستند تا بتوانند به صورت کامل به کار کارفرمای فرد بیایند؟ در واقع در بیشتر موارد با وارد شدن به کار است که فرد متوجه می‌شود چیز زیادی از آن حوزه نمی‌داند و تازه اول راه است!

آیا نیاز است تا حتماً در پایتخت باشیم تا پیشرفت کنیم؟

بیایید با هم روراست باشیم. متأسفانه وضعیت اقتصاد و زمینه های توزیع امکانات به نحوی است که در بسیاری از رشته های تخصصی، حضور در پایتخت نیاز اولیه برای مشغول به کار شدن است و در غیر این صورت شما باید خیلی خوش شانس باشید که در شهرستان های دیگر بتوانید کار پیدا کرده و پیشرفت کنید. این وضعیت در شهرستان هایی که مراکز استان و بخش ها نیستند به مراتب بدتر و تأسف بار تر است و به همین دلیل است که بسیاری از افراد برای کسب موقعیت شغلی مناسب از محل تولد و موطن خود گذشته و به شهر پر سر و صدای و البته پر امکانات تهران (در مقایسه با دیگر شهرهای کشور) می‌آیند.

اما بر خلاف بسیاری از رشته ها، زمینه فناوری اطلاعات و ICT یکی از معدود رشته هایی است که شما نیاز چندانی ندارید که در تهران باشید. حتی اگر در شهر محل زندگی تان متخصص مناسبی که برای پیاده سازی ایده شما به کارتان بیاید پیدا نشود نیز به لطف نفوذ مناسب و بالای اینترنت در کشور می‌توانید دفتر کاری به مساحت کل کشور به پا کنید و به وسیله دورکاری با افراد دیگر در اقصی نقاط کشور ارتباط برقرار کنید و ایده های خود را با هم پیش ببرید.

از سوی دیگر شما برای فروش محصول تکنولوژیک خود که می‌تواند یک نرم افزار و یا بازی برای پلتفرم های مختلف هم باشد نیز آنقدر نیاز ندارید که حتماً در تهران ساکن باشید و می‌توانید از هر نقطه ای در کشور محصول خود را عرضه کنید و حتی برای پشتیبانی نیز با استفاده از روشهای اتصال از راه دور به سیستم مشتریان و یا تلفنی، به رفع مشکل بپردازید و تنها موارد قلیلی هستند که نیاز به مراجعه حضوری دارند.

البته درست است که این روش سختی های خود را دارد ولی با این وجود می‌تواند برگ برنده ای در مقابل بسیاری از رشته هایی باشد که حتماً نیاز به حضور فیزیکی افراد در کنار هم برای کار و یا ارائه خدمات دارند.

اشتغال بسیاری از افراد از زمینه های تحصیلی دیگر در حوزه IT

شاید این مورد را بسیاری از شما دوستان دیده باشید که افرادی از دیگر رشته های تحصیلی که حتی ممکن است هیچ ارتباطی به حوزه کامپیوتر و ICT نداشته باشد در این حوزه و حتی مراتب بالا و بسیار تخصصی آن مشغول به کار هستند.

در واقع این مورد هم دو وجه دارد که وجه اول آن به عدم علاقه آن افراد به رشته تحصیلی شان، عدم وجود تخصص کافی آنها در رشته دانشگاهی آنها و یا وجود فرصت مناسب شغلی مرتبط با آن رشته است. در وجه دوم علاقه آن افراد به حوزه جذاب رایانه و پشتکار آنها بوده که باعث شده فرد با تحصیلات غیر مرتبط بتواند به مهارت کافی در یک زمینه از این حوزه برسد تا بتواند در شغل مربوطه مشغول به کار شود.

اما به واقع نمی‌توان این افراد را ملامت کرد. اگر شما یک ممتحن آزمون استخدامی باشید مسلماً بین دو نفر با میزان مهارت یکسان، فردی را برای شغل مد نظر انتخاب می‌کنید که تحصیلات مرتبطی داشته باشد. پس اگر شما یک تحصیل کرده در امور رایانه و رشته های مربوطه هستید باید آنقدر تخصص و مهارت خود را بالا ببرید که دیگر در این موارد از چرخه انتخاب حذف نشوید.

به هر حال می‌توان در این مورد به ساعت ها بحث پرداخت ولی به صورت پایه بیشتر مشکلات از عدم وجود یک ایده ناب و قابل اتکا، عدم وجود مهارت کافی در یک تخصص و منتظر ماندن و چشم داشتن به دیگران برای ایجاد فرصت شغلی است.

در اینجا ادامه بحث را به شما دوستان می‌سپاریم و از شما می‌خواهیم که نظرات خود را در این مورد با دیگران به اشتراک بگذارید. شاید صحبت هایی که بیان می‌شود بتواند تلنگری برای بسیاری از افرادی باشد که به مانند گرفتاران در یک کشتی، منتظر باد هستند تا بوزد و آنها را حرکت دهد؛ غافل از اینکه پاروها در یک قدمی آنها قرار دارند و خودشان می‌تواند با بستن کمر همت، به ساحل خوشبختی برسند.